Fascynujący świat łyżwiarstwa figurowego skrywa wiele technicznych elementów, a wśród nich króluje aksel – skok uznawany za najtrudniejszy w tej dyscyplinie. Poznaj jego specyfikę, technikę wykonania oraz historię, które sprawiają, że jest on prawdziwym wyzwaniem dla każdego łyżwiarza.
Najtrudniejszy skok w łyżwiarstwie figurowym: Co to jest?
Aksel wzbudza największe emocje zarówno wśród widzów, jak i samych zawodników. To jedyny skok w łyżwiarstwie figurowym rozpoczynający się jazdą przodem, a kończący lądowaniem tyłem. Ta wyjątkowa charakterystyka wymaga od łyżwiarza wykonania dodatkowego pół obrotu w powietrzu w porównaniu do innych skoków.
Definicja i charakterystyka najtrudniejszego skoku
Aksel (ang. axel) wymaga wykonania większej liczby obrotów niż wskazuje jego nazwa:
- pojedynczy aksel – 1,5 obrotu
- podwójny aksel – 2,5 obrotu
- potrójny aksel – 3,5 obrotu
Porównanie z innymi skokami
| Rodzaj skoku | Sposób odbicia | Kierunek startu |
|---|---|---|
| Aksel | Krawędziowy | Przodem |
| Toe loop, flip, lutz | Palcowy | Tyłem |
| Salchow, rittberger | Krawędziowy | Tyłem |
Technika wykonania najtrudniejszego skoku
Wykonanie aksla wymaga połączenia precyzji, siły i perfekcyjnego wyczucia czasu. Po nabraniu odpowiedniej prędkości następuje energiczne odbicie z przedniej zewnętrznej krawędzi łyżwy. Ramiona muszą być mocno przyciągnięte do ciała, a nogi złączone, tworząc aerodynamiczną sylwetkę.
Kroki techniczne i przygotowanie
- odpowiedni najazd po łuku z jazdą przodem
- wykonanie trójki dla uzyskania momentum
- energiczne wybicie z przedniej zewnętrznej krawędzi
- silny zamach wolnej nogi
- utrzymanie zwartej pozycji w powietrzu
Najczęstsze błędy i jak ich unikać
- niewystarczające odbicie – skutkuje zbyt niskim wzniesieniem
- nieprawidłowe ułożenie ciała – zaburza rotację
- przedwczesne otwarcie pozycji – uniemożliwia pełny obrót
- lądowanie na niewłaściwej krawędzi – prowadzi do utraty równowagi
- rozłożenie ramion w powietrzu – zakłóca rotację
Historia i rozwój najtrudniejszego skoku
Aksel zawdzięcza swoją nazwę norweskiemu łyżwiarzowi Axelowi Paulsenowi, który jako pierwszy wykonał go podczas zawodów w 1882 roku. Początkowo wykonywany był wyłącznie jako pojedynczy skok, wymagający 1,5 obrotu w powietrzu. Na przestrzeni dekad ewoluował, stając się wyznacznikiem najwyższych umiejętności w łyżwiarstwie figurowym.
Historia i rozwój najtrudniejszego skoku
Początki i ewolucja skoku
W 1882 roku Axel Paulsen zaprezentował pierwszy pojedynczy aksel podczas Mistrzostw Świata w Łyżwiarstwie. Przez następne dekady skok ten wykonywano wyłącznie w wersji pojedynczej, wymagającej 1,5 obrotu. Przełomowy moment nastąpił w 1953 roku, gdy amerykański łyżwiarz Dick Button jako pierwszy na świecie wykonał podwójnego aksla z 2,5 obrotu.
Rozwój tego elementu znacząco przyspieszył wraz z postępem techniki łyżwiarskiej. W 1978 roku Kanadyjczyk Vernon Taylor zapisał się w historii pierwszym udanym wykonaniem potrójnego aksla (3,5 obrotu). Najnowszym osiągnięciem jest poczwórny aksel, wymagający wykonania 4,5 obrotu w powietrzu. Ten najtrudniejszy element w łyżwiarstwie figurowym został po raz pierwszy oficjalnie wykonany przez Japończyka Ilię Malinina w 2022 roku podczas U.S. International Figure Skating Classic.
Znani łyżwiarze, którzy wykonali ten skok
- Vernon Taylor – pionier potrójnego aksla wśród mężczyzn
- Midori Ito – pierwsza kobieta, która wykonała potrójnego aksla (1988)
- Michaił Kolyada – uznawany za jednego z najlepszych wykonawców tego skoku
- Yuzuru Hanyu – dwukrotny mistrz olimpijski słynący z perfekcyjnych potrójnych aksli
- Alysa Liu – pierwsza juniorka, która wykonała potrójnego aksla w kombinacji z potrójnym toeloopem
- Ilia Malinin – pierwszy w historii wykonawca poczwórnego aksla na zawodach (2022), znany jako „Quad God”
Sędziowanie i ocena najtrudniejszego skoku
System sędziowania ISU (International Skating Union) opiera się na szczegółowej analizie technicznej i artystycznej wykonania aksla. Sędziowie oceniają jakość odbicia z przedniej krawędzi łyżwy, wysokość i długość skoku, kompletność obrotów w powietrzu oraz precyzję lądowania na zewnętrznej krawędzi przeciwnej nogi. Wartość bazowa skoku wzrasta proporcjonalnie do liczby wykonanych obrotów, a dodatkowe punkty przyznawane są za jakość wykonania (Grade of Execution, GOE).
Kryteria oceny i punktacja
- wysokość i długość skoku
- precyzja odbicia
- pozycja ciała w powietrzu
- kontrola rotacji
- jakość lądowania
- płynność wyjścia ze skoku
Wpływ na wyniki zawodów
Aksel często decyduje o końcowym wyniku zawodów łyżwiarstwa figurowego. Jego wysoka wartość punktowa, szczególnie w wariancie potrójnym lub poczwórnym, może znacząco wpłynąć na ocenę techniczną programu. Zawodnicy strategicznie planują umiejscowienie tego skoku w programie – niektórzy wykonują go na początku, wykorzystując pełnię sił, inni pozostawiają na finał dla efektu kulminacyjnego. Wykonanie aksla w drugiej połowie programu premiowane jest dodatkowym mnożnikiem 1,1, co dodatkowo zwiększa jego znaczenie w walce o najwyższe miejsca na podium.
